Pnömokok Aşıları

Streptococcus pneumoniae’nın neden olduğu pnömokok hastalıkları: “İnvazif pnömokok hastalığı (İPH)” (etkenin kan ya da steril örneklerden izole edildiği, bakteriyemi, menenjit gibi hastalık tabloları) ve “mukozal hastalık” (pnömoni, akut otitis media ve sinüzit) başlığı altında sınıflandırılmaktadır.

Streptococcus pneumoniae’nın 90’dan fazla serotipi vardır. Tüm dünyada görülen infeksiyonlar yaklaşık 20 serotipten kaynaklanır.

Erişkinlerde toplumda gelişen pnömoniye (TGP) neden olan en yaygın patojendir. Ayrıca menenjit ve bakteriyeminin ve çocuklarda akut otitis medianın en sık nedenidir.

Dünyada yılda 1 600 000 kişinin ölümüne neden olan pnömokok hastalıkları,

özellikle 50 yaş ve üzerinde ve komorbiditeleri olan risk gruplarında ciddi ve 

ölümcüldür.

Polisakkarid Aşılar (PPV):

1980’lerde geliştirilen ve en yaygın 23 serotip kapsülünü kapsayan aşıdır. Sağlıklı erişikinlerde antikor yanıtı %85-95’tir. Polisakkaridler T hücresine bağımlı olmayan antijenler olması nedeniyle immünolojik bellek oluşmaz, koruyuculuk kısa sürer. Taşıyıcılık üzerine de etkisi yoktur, sürü bağışıklığı oluşmaz. 2 yaş üzeri için onaylıdır. Sağlıklı 65 yaş ve üzerindeki kişilerde ve 2 yaş üzeri olup pnömokok hastalığı riski artmış kişilerde önerilmektedir.

• PPV23- Pneumovax® (Merck Sharp &Dohme)
• PPV23- Pneumo 23® (Sanofi Pasteur )

Konjuge Pnömokok Aşıları (PCV): 

Polisakkaritlerin protein taşıyıcılara konjuge edilmeleriyle elde edilirler. Bebeklerde, yaşlılarda, bağışıklığı baskılanmış kişilerdeki yanıtlar polisakkarid aşılara göre daha güçlüdür. Konjuge aşıların en önemli özelliği, konjuge edilen proteinden dolayı güçlü bir immünojenik etki oluşturabilmeleridir. Bu bağlanma sayesinde, antijene özgü CD4+ yardımcı T hücrelerini uyaracak bir antijen kompleksi (T hücresine bağımlı antijen) oluşur. T bağımlı immunite sonucunda daha iyi antikor yanıtı, sekretuar IgA yapımıyla mukozal immünite, serotipe spesifik uzun süreli bir immünolojik bellek ve anamnestik yanıt oluşmasını sağlar. Bu özelliği sayesinde hem çocuklarda hem de erişkinlerde daha uzun süreli bağışıklık sağlarlar. Tekrar dozlarında Immun körleşme oluşturmaz.

• PCV10- Synflorix® (GlaxoSmithKline)
• PCV13- Prevenar 13® (Pfizer)

Amerika Bağışıklama Danışma Kurulu (ACIP) ve önemli sağlık kuruluşları - T.C. Sağlık Bakanlığı, Türk İç Hastalıkları Uzmanlık Derneği, Türk Toraks Derneği, Amerika Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (Centers for Disease Control and Prevention, CDC), Amerikan Toraks Derneği, Amerikan Diyabet Birliği 65 yaş üzeri tüm erişkinler ve komorbiditesi olan 19 yaş üzeri yetişkinlerde pnömokok aşılaması önermektedir. Pnömokokal hastalık riski artmış ve aşılama önerilen gruplar:

• 65 yaş üzeri erişkinler
• Kronik karaciğer hastalığı olanlar
• BOS kaçağı olanlar
• Kohlear implantı bulunanlar
• Bakımevlerinde kalanlar
• Komorbiditeler: Diabetes mellitus, alkolizm, siroz, kronik böbrek yetmezliği (KBY), kronik akciğer hastalığı, kronik kalp hastalıkları, obezite (Erişkinde: BMI ≥40) 
• Antikor yapım sorunu olan immün yetmezlikler: Multipl myelom, lenfoma, HIV infeksiyonu, organ nakli, uzun süreli kortikosteroid kullanımı, fonksiyonel veya anatomik aspleni, orak hücreli anemi ve diğer hemoglobinopatiler, radyasyon terapisi ya da immunsupresif tedavi verilen hastalıklar, lösemi, yaygın malignensi, Hodgkin hastalığı, lösemi, solid organ transplantasyonu, konjenital ya da edinsel immun yetmezlikler, multiple miyelom

Komorbiditesi olanlar

Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir. Dört alternatif aşı şeması uygulanabilir.

 1.KPA20 ulaşılabiliyorsa: Tek doz KPA20 önerilir

2. KPA21 ulaşılabiliyorsa: Tek doz KPA21 önerilir

3. KPA15 ve PPA 23 ulaşılabiliyorsa: İlk olarak KPA15 ardından en az 1 yıl sonra PPA 23 uygulanması önerilir.

4. KPA13 ve PPA23 ulaşılabiliyorsa: İlk olarak KPA13 ardından en az 1 yıl sonra PPA 23 uygulanması önerilir.

 Daha önce PPA23 uygulanmışsa dört alternatif aşı şeması uygulanabilir.

1.KPA20 ulaşılabiliyorsa: KPA20 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

2. KPA21 ulaşılabiliyorsa: KPA21 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

3. KPA15 ulaşılabiliyorsa: KPA15 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

4. KPA13 ulaşılabiliyorsa: KPA13 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

Daha önce KPA13 uygulanmışsa üç alternatif aşı şeması uygulanabilir.

1.KPA20 ulaşılabiliyorsa: KPA20 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

2. KPA21 ulaşılabiliyorsa: KPA21 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

2.PPA23 ulaşılabiliyorsa: PPA23 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

 65 yaşından önce önce KPA13 ve PPA23 uygulanmışsa:

 <65 yaş altı bireylerde yeniden aşı önerilmez.

 65 yaş ve üstü bireylerde üç alternatif aşı şeması uygulanabilir.

1. KPA 20 ulaşılabiliyorsa: Son pnömonok aşı (KPA13 veya PPA23) dozundan ≥ 5 yıl sonra tek doz KPA20 önerilir.

2. KPA 21 ulaşılabiliyorsa: Son pnömonok aşı (KPA13 veya PPA23) dozundan ≥ 5 yıl sonra tek doz KPA21 önerilir.

3.PPA23 ulaşılabiliyorsa: Son KPA13 dozundan ≥ 1 yıl, son PPA23 dozundan ≥ 5 yıl sonra tek doz PPA23 önerilir.

 65 yaşından önce önce KPA13 ve PPA23, ≥ 65 yaşından sonra PPA23 uygulanmışsa iki alternatif aşı şeması uygulanabilir.

(Hekim ile birlikte karar verilmelidir)

1. KPA 20 ulaşılabiliyorsa: Son pnömonok aşı (KPA13 veya PPA23) dozundan ≥ 5 yıl sonra tek doz KPA20 uygulanabilir.

2.KPA 21 ulaşılabiliyorsa: Son pnömonok aşı (KPA13 veya PPA23) dozundan ≥ 5 yıl sonra tek doz KPA21 uygulanabilir.

Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir.

İmmunosupresyon ve kohlear implant

Aşı durumu bilgisi ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış şekilde değerlendirilmelidir. Dört alternatif aşı şeması uygulanabilir.

1.KPA20'ye ulaşılabiliyorsa: Tek doz KPA20 önerilir.

2. KPA21'ye ulaşılabiliyorsa: Tek doz KPA21 önerilir.

3. KPA15 ve PPA 23'e ulaşılabiliyorsa: İlk olarak KPA15, ardından en az 8 hafta sonra PPA 23'ün desteklenmesi önerilir.

4. KPA13 ve PPA23'e ulaşılabiliyorsa: İlk olarak KPA13 ardından en az 8 hafta sonra PPA 23 durdurulur.

Daha önce PPA23 uygulanmamışsa dört alternatif aşı şeması uygulanabilir.

1.KPA20'ye ulaşılabiliyorsa: KPA20 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

2. KPA21'ye ulaşılabiliyorsa: KPA21 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

2. KPA15'e ulaşılabiliyorsa: KPA15 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

3. KPA13'e ulaşılabiliyorsa: KPA13 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

Daha önce KPA13 uygulanmamışsa üç alternatif aşı şeması uygulanabilir.

1.KPA20'ye ulaşılabiliyorsa: KPA20 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

2. KPA21'ye ulaşılabiliyorsa: KPA21 en az 1 yıl sonra uygulanması önerilir.

3.PPA23'e ulaşılabiliyorsa: PPA23 en az 8 hafta sonra uygulanması önerilir.

Daha önce KPA13 ve PPA23 uygulanmışsa üç alternatif aşı şeması uygulanabilir.

 1. KPA 20'ye ulaşılabiliyorsa: Son pnömonok aşı (KPA13 veya PPA23) dozundan ≥ 5 yıl sonra tek doz KPA20 önerilir.

2. KPA 21'ye ulaşılabiliyorsa: Son pnömonok aşı (KPA13 veya PPA23) dozundan ≥ 5 yıl sonra tek doz KPA21 önerilir.

3.PPA23'e ulaşılabiliyorsa: Son KPA13 dozundan ≥ 8 hafta, son PPA23 dozundan ≥ 5 yıl sonra tek doz PPA23 önerilir.

Daha önce KPA13 ve 2 doz PPA23 uygulanmışsa iki alternatif aşı şeması uygulanabilir.

1.KPA 20'ye ulaşılabiliyorsa: Son pnömonok aşı (KPA13 veya PPA23) dozundan ≥ 5 yıl sonra tek doz KPA20 uygulanabilir.

2. KPA 21'ye ulaşılabiliyorsa: Son pnömonok aşı (KPA13 veya PPA23) dozundan ≥ 5 yıl sonra tek doz KPA21 uygulanabilir